(Bijna) Alles over muziekrollen

In de loop der jaren na het ontstaan van de pianola zijn er veel verschillende typen instrumenten uitgebracht. Daarbij zijn ook ontzettend veel verschillende typen rollen uitgegeven.

Deze pagina belicht de belangrijkste verschillen en biedt een overzicht van de meest voorkomende typen rollen. Dit overzicht is niet volledig.

In de beginjaren, ca. 1895-1904 hield ongeveer iedere fabrikant zijn eigen type rollen aan. Achterliggende gedachte was dat pianola-eigenaren dan alleen rollen konden kopen bij de fabrikant van het merk pianola dat men in huis had.
Rond 1904 waren er al fabrikanten die doorhadden dat de rollen (let op de woordspeling) beter omgedraaid konden worden. Door de rollen te standaardiseren kon een fabrikant ook rollen verkopen aan mensen die een ander merk instrument in huis hadden. De klantenkring werd dus veel groter. In de beginjaren is de 65-toons rol de standaard geworden. 

65-toons rollen

De 65-toons rol kenmerkt zich door de metalen pinnen aan de zijkant waarmee de rol in het instrument geklemd wordt. Aan de rechterkant zitten lipjes aan deze pin waarmee de rol vastgrijpt in het instrument zodat er ook teruggespoeld kan worden.

88-toons rollen

Tijdens een conventie in Buffalo in 1908 is een standaard vastgesteld die daarna door nagenoeg alle fabrikanten is overgenomen. Deze standaard omvat alle 88 tonen van de piano. De discussie of nu Hupfeld of Aeolian eerder was met opzetten van het 88-toons systeem met accentgaten (door Aeolian 'Themodist' genoemd en door Hupfeld 'Solodant') duurt sinds 1908 nog steeds voort. We kiezen geen partij.

Welke rollen spelen op welke pianola's?

Systeem Merk verschenen in aantal noten aantal sporen papierbreedte
Standaard 65-toons Diverse ca. 1895 65  68  28,6 cm
Standaard 88-toons Diverse ca. 1906 88  91  28,6 cm
73-toons Hupfeld 1902 72 of 73  77  29,5 cm
Duca Philipps 1909      26,5 cm
Ducartiszt Philipps        28,6 cm
Welte-Mignon Welte 1904 80  100  32,8 cm
DEA Hupfeld 1907 80  106  40,5 cm
Triphonola (T) Hupfeld 1919 88  98  28,6 cm
Phonoliszt (Pt) Hupfeld 1904 72  77  29,5 cm
Artrio-Angelus Wilcox & White 1916      28,6 cm
Phonoliszt-Violina Hupfeld      77  29,5 cm
Violina-Orchestra Hupfeld      98  28,6 cm
Sinfonie-Jazz (SJ) Hupfeld      98  28,6 cm
Helios Pepita Hupfeld      51  20,5 cm
Helios Hupfeld      77  29,5 cm
Pan Hufpeld      124  35,9 cm
Ampico Ampico 1911      28,6 cm
Empeco          28,6 cm
Duo-Art Aeolian 1913    93  28,6 cm
Brabo/Styria/Otero Weber        32,4 cm
Maesto/Solea Weber      88  36 cm
Unika Weber    64  66  27,2 cm
Violano Weber    90  103  43,2 cm
Welte-Licensee Welte        28,6 cm
Welte-mignon (groen) Welte        28,6 cm