(Bijna) Alles over muziekrollen
In de loop der jaren na het ontstaan van de pianola zijn er veel verschillende typen instrumenten uitgebracht. Daarbij zijn ook ontzettend veel verschillende typen rollen uitgegeven.
Deze pagina belicht de belangrijkste verschillen en biedt een overzicht van de meest voorkomende typen rollen. Dit overzicht is niet volledig.
In de beginjaren, ca. 1895-1904 hield ongeveer iedere fabrikant zijn eigen type rollen aan. Achterliggende gedachte was dat pianola-eigenaren dan alleen rollen konden kopen bij de fabrikant van het merk pianola dat men in huis had.
Rond 1904 waren er al fabrikanten die doorhadden dat de rollen (let op de woordspeling) beter omgedraaid konden worden. Door de rollen te standaardiseren kon een fabrikant ook rollen verkopen aan mensen die een ander merk instrument in huis hadden. De klantenkring werd dus veel groter. In de beginjaren is de 65-toons rol de standaard geworden.
65-toons rollen
De 65-toons rol kenmerkt zich door de metalen pinnen aan de zijkant waarmee de rol in het instrument geklemd wordt. Aan de rechterkant zitten lipjes aan deze pin waarmee de rol vastgrijpt in het instrument zodat er ook teruggespoeld kan worden.
88-toons rollen
Tijdens een conventie in Buffalo in 1908 is een standaard vastgesteld die daarna door nagenoeg alle fabrikanten is overgenomen. Deze standaard omvat alle 88 tonen van de piano. De discussie of nu Hupfeld of Aeolian eerder was met opzetten van het 88-toons systeem met accentgaten (door Aeolian 'Themodist' genoemd en door Hupfeld 'Solodant') duurt sinds 1908 nog steeds voort. We kiezen geen partij.
Welke rollen spelen op welke pianola's?
Systeem | Merk | verschenen in | aantal noten | aantal sporen | papierbreedte |
Standaard 65-toons | Diverse | ca. 1895 | 65 | 68 | 28,6 cm |
Standaard 88-toons | Diverse | ca. 1906 | 88 | 91 | 28,6 cm |
73-toons | Hupfeld | 1902 | 72 of 73 | 77 | 29,5 cm |
Duca | Philipps | 1909 | 26,5 cm | ||
Ducartiszt | Philipps | 28,6 cm | |||
Welte-Mignon | Welte | 1904 | 80 | 100 | 32,8 cm |
DEA | Hupfeld | 1907 | 80 | 106 | 40,5 cm |
Triphonola (T) | Hupfeld | 1919 | 88 | 98 | 28,6 cm |
Phonoliszt (Pt) | Hupfeld | 1904 | 72 | 77 | 29,5 cm |
Artrio-Angelus | Wilcox & White | 1916 | 28,6 cm | ||
Phonoliszt-Violina | Hupfeld | 77 | 29,5 cm | ||
Violina-Orchestra | Hupfeld | 98 | 28,6 cm | ||
Sinfonie-Jazz (SJ) | Hupfeld | 98 | 28,6 cm | ||
Helios Pepita | Hupfeld | 51 | 20,5 cm | ||
Helios | Hupfeld | 77 | 29,5 cm | ||
Pan | Hufpeld | 124 | 35,9 cm | ||
Ampico | Ampico | 1911 | 28,6 cm | ||
Empeco | 28,6 cm | ||||
Duo-Art | Aeolian | 1913 | 93 | 28,6 cm | |
Brabo/Styria/Otero | Weber | 32,4 cm | |||
Maesto/Solea | Weber | 88 | 36 cm | ||
Unika | Weber | 64 | 66 | 27,2 cm | |
Violano | Weber | 90 | 103 | 43,2 cm | |
Welte-Licensee | Welte | 28,6 cm | |||
Welte-mignon (groen) | Welte | 28,6 cm |